Ochrona wzorów przemysłowych i oznaczeń

W dzisiejszym wpisie opowiem na czym polega ochrona oznaczeń indywidualizujących produkt, a także ochrona zewnętrzna oznaczeń.

Wygląd i funkcjonalność są często kluczowymi elementami przesądzającymi o rynkowej atrakcyjności produktu.

Zaufali mi najlepsi:

Mają też wpływ na decyzje handlowe klientów.

Oryginalne wzornictwo oferowanych produktów oraz identyfikujące je znaki towarowe stanowią ważny instrument marketingowy i mają istotne znaczenie dla kształtowania pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstw na rynku.

Stąd też potrzeba ochrony zewnętrznej postaci produktu oraz sfery identyfikacji produktu.

Podstawowym narzędziem, służącym do ochrony wyglądu produktów, są wzory przemysłowe.

Wzór przemysłowy jest nową i posiadającą indywidualny charakter postacią wytworu lub jego części, nadaną mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu bądź też przez jego ornamentację.

W systemie prawa własności intelektualnej wzory przemysłowe korzystają z różnorodnych form ochrony, co daje przedsiębiorstwu szerokie możliwości zastosowania najbardziej odpowiedniej strategii ochrony swojego wzornictwa.

Ten rodzaj wytworu intelektualnego może być chroniony zarówno na drodze formalnej poprzez rejestrację, jak i na drodze nieformalnej, w sposób automatyczny.

Zapamiętać musimy więc, że jako wzory przemysłowe chronić można zarówno oryginalne kształty, jak i użyte do ich wykończenia materiały wyróżniające się kolorystyką, strukturą i teksturą.

Warunki objęcia ochroną zarejestrowanych wzorów przemysłowych

Powinniśmy rozważyć różne możliwości ochrony.

Jedną z nich jest dokonanie rejestracji wzorów.

REKLAMA

Koniecznie zobacz NAJLEPSZE szkolenie z Facebooka na rynku

Link do kursu: szkolenie Facebook Ads

Koniec reklamy.

Taka ochrona ma szeroki zakres i stosunkowo łatwo można ją egzekwować.

Jakie są szczególne wymagania, które musi spełnić wzór przemysłowy i czy każdy wzór można zarejestrować?

Można zarejestrować zarówno wzory dwuwymiarowe, przykładowo w przypadku mebli wzór tkaniny obiciowej, jak również trójwymiarowe, takie jak na przykład wzór fotela czy filiżanki.

Wzór musi być oczywiście nowy i posiadać indywidualny charakter.

Co to dokładnie oznacza?

Wzór przemysłowy uznaje się za nowy, jeżeli żaden identyczny wzór nie został wcześniej udostępniony publicznie przez jego stosowanie, wystawianie czy inne ujawnienie.

Za identyczny uważa się także taki wzór, który różni się od innych, wcześniej znanych wzorów jedynie nieistotnymi detalami.

Natomiast indywidualny charakter wzoru ocenia się, badając, czy ogólne wrażenie, jakie wywołuje na zorientowanym użytkowniku, różni się od ogólnego wrażenia wywołanego na nim przez wzór wcześniej udostępniony na rynku.

Za zorientowanego użytkownika uważa się taką osobę, która używa danego produktu i ma podstawową wiedzę na temat jego cech.

Z jednej strony nie jest to więc specjalista z zakresu wzornictwa przemysłowego lub innej dziedziny, z drugiej zaś – nie jest to też przeciętny konsument, który jest tylko i wyłącznie użytkownikiem danego produktu.

Ochrona niezarejestrowanych wzorów przemysłowych

Atrakcyjną formą ochrony jest także ochrona powstająca automatycznie.

Nieformalna ochrona wzoru przemysłowego jako utworu możliwa jest na gruncie prawa autorskiego.

Powstaje ona z mocy prawa w momencie ustalenia wzoru w jakiejkolwiek postaci, np. w momencie graficznego przedstawienia szkicu wzoru lub stworzenia prototypu produktu utożsamiającego wzór, pod warunkiem, że wzór spełnia przesłanki ochrony prawnoautorskiej, to znaczy stanowi przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze.

Inną formą ochrony bez rejestracji jest ochrona gwarantowana na gruncie przepisów unijnych dotyczących tak zwanych wzorów wspólnotowych.

W przepisach tych, oprócz zasad rejestracji wzorów wspólnotowych, zawarto reguły dotyczące ochrony wzorów niezarejestrowanych.

Ochrona taka powstaje w sposób automatyczny, bez dodatkowych kosztów i formalności, w momencie pierwszego publicznego udostępnienia wzoru, który jest nowy i posiada indywidualny charakter.

Prawo wyłączne do wzoru niezarejestrowanego jest jednak węższe niż prawo z rejestracji i obejmuje jedynie ochronę przed kopiowaniem.

Ochrona taka trwa znacznie krócej niż prawo z rejestracji – jedynie 3 lata od daty ujawnienia wzoru w Unii Europejskiej.

Niezależną od pozostałych podstawę ochrony zewnętrznej postaci produktu stanowi ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Jako jeden z czynów nieuczciwej konkurencji traktuje się pasożytnicze naśladowanie gotowego produktu.

Polega ono na kopiowaniu zewnętrznej postaci produktu za pomocą technicznych środków reprodukcji, co może wprowadzić klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu.

Ochrona ta nie obejmuje więc sytuacji, w których podmiot wprawdzie naśladuje cudze produkty, ale są one wyraźnie oznaczone nazwą właściwego producenta.

Która ze strategii ochrony wzorów jest najlepsza?

Odpowiedź na to pytanie jest uzależniona od wielu czynników, przede wszystkim od strategii biznesowej konkretnego przedsiębiorstwa, charakteru jego produktów, zakresu terytorialnego działalności i posiadanych zasobów finansowych.

Przy podejmowaniu decyzji co do określonej strategii warto wziąć pod uwagę, w szczególności, czynniki takie jak:

• konieczność podjęcia kroków formalnych w celu uzyskania ochrony,
• koszty uzyskania ochrony,
• zakres czasowy i
• terytorialny ochrony.

W przypadku korzystania z formalnych sposobów ochrony wzoru na drodze rejestracji konieczne jest poniesienie kosztów związanych ze zgłoszeniem w urzędzie patentowym, decyzją o udzieleniu ochrony, opłatami okresowymi za utrzymanie ochrony.

Do tego należy również doliczyć koszty pomocy prawnej, np. rzecznika patentowego.

Należy pamiętać, że rozszerzenie ochrony na każdy kolejny kraj na świecie lub skorzystanie z regionalnych albo międzynarodowych trybów ochrony podnosi koszty ochrony.

Atrakcyjny w tym zakresie jest tryb uzyskiwania praw do wspólnotowego wzoru przemysłowego, gdyż za opłatą niewiele wyższą od opłaty w krajowym urzędzie patentowym można uzyskać automatyczną ochronę na terytorium wszystkich krajów Unii Europejskiej.

Sposobem ochrony wzorów bez ponoszenia kosztów są nieformalne sposoby ochrony, w tym w szczególności ochrona prawnoautorska, ochrona gwarantowana przez unijne regulacje dla niezarejestrowanych wzorów wspólnotowych i ochrona oferowana na gruncie regulacji z zakresu zwalczania nieuczciwej konkurencji.

W zakresie ochrony wzorów przemysłowych najdłuższą ochronę oferuje prawo autorskie.

Ochrona wzoru przemysłowego jako utworu trwa przez okres życia twórcy wzoru i 70 lat po jego śmierci.

Zarejestrowane wzory przemysłowe mogą być natomiast chronione maksymalnie przez 25 lat podzielonych na kolejne 5-letnie okresy ochronne.

Ochrona niezarejestrowanych wzorów wspólnotowych w Unii Europejskiej jest krótsza i trwa 3 lata od momentu pierwszego ujawnienia wzoru na rynku.

Pomimo krótkiego okresu ochrony, prawo do wspólnotowego wzoru niezarejestrowanego jest szczególnie atrakcyjne dla ochrony wyglądu produktów o krótkim cyklu życia na rynku – np. z branży mody – których wygląd uzależniony jest od sezonowo zmieniających się trendów.

Z kolei analizując zakres terytorialny ochrony, należy pamiętać, że w przypadku rejestracji krajowej, dokonanej przez krajowy urząd patentowy, ochrona ograniczona jest do terytorium jednego kraju.

W przypadku rejestracji w trybie wzoru wspólnotowego, zarejestrowanego na podstawie pojedynczego zgłoszenia w Urzędzie ds. Harmonizacji Rynku Wewnętrznego z siedzibą w Alicante (OHIM), można uzyskać jednolite prawo, obejmujące obszar wszystkich krajów należących do Unii Europejskiej.

Możliwa jest także rejestracja międzynarodowa wzoru przemysłowego we wskazanych państwach, będących stronami Porozumienia haskiego w sprawie międzynarodowej rejestracji wzorów przemysłowych na podstawie jednego tzw. zgłoszenia międzynarodowego, dokonanego w Biurze Międzynarodowym Światowej Organizacji Własności Intelektualnej.

Co do zasady, ochrona, zarówno wzorów, jak i znaków towarowych, na gruncie prawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji ogranicza się do terytorium Polski.

Ochrona niezarejestrowanych wzorów wspólnotowych obejmuje obszar wszystkich krajów należących do Unii Europejskiej.

Natomiast prawnoautorska ochrona wzornictwa w praktyce ma bardzo szeroki zakres terytorialny, dzięki międzynarodowym umowom w dziedzinie prawa autorskiego, wiążącym Polskę oraz inne kraje.

Ochrona zarejestrowanych znaków towarowych

Najczęściej wybieranym przez przedsiębiorców sposobem ochrony znaków towarowych jest droga formalna, tj. rejestracja znaku dla określonych klas towarów lub usług.

Warto pamiętać, że jako trójwymiarowy znak towarowy można w tym trybie uzyskać również ochronę zewnętrznej postaci produktu.

Zarejestrowane w charakterze znaku towarowego może być każde oznaczenie pod warunkiem, że posiada zdolność odróżniającą, to jest nadaje się do odróżniania towarów i usług na rynku oraz nie koliduje z podobnymi znakami już zarejestrowanymi lub zgłoszonymi dla podobnych towarów i usług.

Znak musi też spełniać dalsze szczegółowe wymogi przewidziane w stosownych regulacjach z zakresu znaków towarowych.

Na pewno koniecznych wymogów nie spełnia takie oznaczenie, które nie daje się odróżnić w obrocie towarów, dla których zostało zgłoszone lub takie, które ma charakter opisowy w stosunku do towaru i nie posiada zdolności odróżniającej.

Podobnie jest z oznaczeniami, które weszły do języka potocznego lub są zwyczajowo używane w utrwalonych praktykach handlowych.

Jeśli chodzi o sprawdzenie kolizji z innymi znakami, najlepiej w tym zakresie zwrócić się o fachową pomoc, najlepiej rzecznika patentowego.

Podobnie jak ma to miejsce w przypadku wzorów przemysłowych, także znaki towarowe mogą korzystać z ochrony jako znaki niezarejestrowane.

Dotyczy to także znaku przedsiębiorstwa, jeżeli jest on faktycznie używany na rynku dla oznaczania towarów lub usług.

Taką możliwość daje prawo o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, które chroni znak towarowy – nawet niezarejestrowany – używany faktycznie w obrocie przed używaniem podobnego znaku przez inne przedsiębiorstwo w sposób, który może wprowadzać w błąd co do źródła pochodzenia.

Warunkiem nabycia takiej ochrony przez przedsiębiorstwo w odniesieniu do znaku towarowego jest pierwszeństwo używania danego znaku na rynku dla określonych towarów lub usług oraz wykazanie niebezpieczeństwa wprowadzenia w błąd, które zwykle ma miejsce w przypadku podobieństwa oznaczeń oraz podobieństwa towarów lub usług oferowanych przez oba przedsiębiorstwa.

Wyjątkowo, na gruncie – podstawowej dla ochrony zarejestrowanych znaków towarowych – ustawy Prawo własności przemysłowej, przewidziana jest również niewymagająca rejestracji możliwość ochrony tak zwanych znaków towarowych powszechnie znanych.

Pomimo braku ustawowych kryteriów określających „powszechną znajomość” znaku, przyjmuje się, że chodzi o taki znak, który cieszy się powszechną znajomością wśród ogółu kupujących, a nie tylko oznaczonych grup znawców zainteresowanych danym towarem.

Przy czym ta powszechna znajomość dotyczyć musi ponad 50% potencjalnych kupujących.

Na marginesie, należy wspomnieć, że sam „wizerunek” słowno-graficznego znaku towarowego, spełniający kryteria utworu, może być chroniony w sposób automatyczny na gruncie prawa autorskiego, na zasadach w nim przewidzianych.

Także w zakresie wyboru strategii ochrony znaku towarowego warto rozważyć czynniki, które już wcześniej analizowaliśmy.

W odniesieniu do kosztów uzyskania ochrony sytuacja wygląda podobnie jak w przypadku wzorów przemysłowych.

Która forma ochrony znaków towarowych jest najlepsza?

Oczywiście opłaty administracyjne pobierane przez urzędy patentowe za ochronę znaków towarowych są inne niż za ochronę wzorów.

Inny jest też czas ochrony znaków towarowych. W przypadku znaków zarejestrowanych wynosi on 10 lat, ale z możliwością przedłużenia ochrony na kolejne 10-letnie okresy ochrony.

Odpowiedzmy sobie teraz na pytanie, czy w takich samych trybach formalnych można zarejestrować znak?

Co do zasady tak.

W przypadku znaków towarowych możliwa jest rejestracja krajowa oraz rejestracja w trybie wspólnotowego znaku towarowego w tym samym unijnym urzędzie, który rejestruje wzory wspólnotowe, czyli w Urzędzie ds. Harmonizacji Rynku Wewnętrznego w Alicante.

Zapewnia ona ochronę znaku automatycznie we wszystkich krajach Unii Europejskiej.

Istnieje także możliwość skorzystania z trybu międzynarodowego w oparciu o tak zwany system madrycki rejestracji znaków towarowych.

W tym trybie możliwe jest uzyskanie ochrony znaku w wybranych przez zgłaszającego krajach należących do tego systemu.

Z punktu widzenia rozszerzenia zakresu terytorialnego ochrony mniej korzystna jest ochrona znaków towarowych niezarejestrowanych, ograniczona do terytorium Polski.

Ile trwa ochrona oznaczeń geograficznych?

Ochrona oznaczenia geograficznego jest bezterminowa i trwa od dnia dokonania wpisu do rejestru oznaczeń geograficznych.

Podsumowanie, jak chronić oznaczenia i znaki zewnętrzne.

Znalezienie efektywnej formy ochrony nie powinno być trudne.

Zarówno w przypadku wzorów przemysłowych, jak i znaków towarowych istnieje wiele możliwości, w tym także takie, które nie wymagają nakładów finansowych ani formalności.

Niestety nie istnieje jedna, uniwersalna forma kompleksowej ochrony produktu.

Na wybór strategii ochrony stosowanej przez konkretne przedsiębiorstwo powinny mieć wpływ czynniki, o których rozmawialiśmy, takie jak:

• cykl życia produktu na rynku,
• koszty uzyskania ochrony oraz
• zakres terytorialny i przedmiotowy tej ochrony.

Ważne jest także, aby pamiętać, że poszczególne sposoby ochrony nie wykluczają się, ale mogą się skutecznie uzupełniać.

Należy pamiętać, że:

• efektywna strategia ochrony oryginalnych i wyróżniających się wizualnie produktów powinna obejmować zarówno ochronę wzornictwa wykorzystanego w produkcie, jak i oznaczeń indywidualizujących;
• prawo własności intelektualnej oferuje szerokie spektrum możliwości ochrony na drodze formalnej i nieformalnej zarówno wzorów przemysłowych, jak i znaków towarowych;
• poszczególne formy ochrony mogą być stosowane kumulatywnie, co daje możliwość korzystania z zalet i eliminowania wad poszczególnych sposobów ochrony
• przy wyborze określonej drogi ochrony należy uwzględnić: rodzaj produktu i jego cykl życia na rynku, możliwości poniesienia kosztów ochrony w przypadku rejestracji oraz zakres czasowy i terytorialny ochrony.

• szkolenia online
• szkolenia u Ciebie w firmie i doradztwo-konsulting
• agencja SEO/SEM

Co myślisz o moim nowym wpisie na blogu?

A może masz pytanie dotyczące strategii lub techniki jak działać najlepiej?

Tak czy inaczej, chciałbym usłyszeć, co masz do powiedzenia.

Więc śmiało, teraz udostępnij ten wpis na swoich social mediach i zobacz co inni mają do powiedzenia.