Co to prawo ochronne?

Prawo ochronne na wzór użytkowy jest to prawo do korzystania ze wzoru użytkowego w sposób zarobkowy (przemysłowy, handlowy), przez określony czas, na terytorium danego państwa. Jest przyznane przez kompetentny organ państwowy, regionalny lub międzynarodowy.

Pierwszą drogą ochrony rozwiązań o charakterze technicznym jaka przychodzi na myśl wydają się być patenty.

Ale nie jest jedyna możliwość

Innym sposobem ochrony są prawa ochronne na wzory użytkowe.

Zaufali mi najlepsi:

Chronią one rozwiązania bez względu na to, czy posiadają one poziom wynalazczy.

Trzecim sposobem ochrony jest ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa.

Poufne know-how jako tajemnica przedsiębiorstwa w szerokim zakresie może chronić
rozwiązania techniczne i technologiczne.

Kryteria wyboru danego sposobu ochrony rozwiązania

Na początku porozmawiajmy o patentach.

Ze względu na szeroki zakres ochrony i względną łatwość jej egzekwowania, stanowią najpopularniejszą drogę ochrony rozwiązań technicznych.

Zgłaszane do ochrony rozwiązanie, by uzyskać patent, powinno spełniać wymienione wymogi.

Przede wszystkim zgłaszane rozwiązanie powinno mieć charakter techniczny.

Ponadto, powinno być nowe, powinno odznaczać się nieoczywistością, określaną w prawie patentowym jako „poziom wynalazczy”.

A ponadto wynalazek powinien nadawać się do przemysłowego zastosowania.

Charakter technicznego wynalazku. Jak należy rozumieć to pojęcie?

Jest to cecha, którą musi mieć każde rozwiązanie, żeby mogło stanowić wynalazek.

Wymóg technicznego charakteru jest samodzielnym kryterium uznania przedmiotu zgłoszenia za wynalazek i w praktyce wyprzedza badanie nowości, poziomu wynalazczego i przemysłowej stosowalności.

Rozwiązanie spełnia ten warunek, jeżeli rezultat jego zastosowania ma charakter techniczny.

W takim razie kryterium to spełniają wszelkie rozwiązania dotyczące maszyn, urządzeń, procesów technologicznych, ale nie tylko.

W praktyce mogą zostać opatentowane także substancje chemiczne, produkty biotechnologiczne i rozwiązania wdrażane przy pomocy komputera.

Kluczową przesłanką ochrony patentowej jest wymóg nowości, który oznacza, że zgłoszony do ochrony wynalazek powinien wykraczać poza istniejący stan techniki.

Co to znaczy „istniejący stan techniki”?

Wszystko, co zostało ujawnione publicznie przed datą tak zwanego pierwszeństwa, czyli przed datą, kiedy wynalazek został po raz pierwszy ujawniony w sposób nieszkodzący nowości.

REKLAMA

Koniecznie zobacz NAJLEPSZE szkolenie z Facebooka na rynku

Link do kursu: szkolenie Facebook Ads

Koniec reklamy.

Jeśli wcześniej wynalazek zgłoszono do ochrony w innym kraju, czy oznacza to, że został ujawniony?

Tak, ale wyjątkowo w takiej sytuacji możliwe jest zgłoszenie wynalazku w innym kraju, jednak nie później niż w ciągu 12 miesięcy od pierwszego zgłoszenia

Czy są jeszcze inne przypadki pierwszeństwa?

Tak. Na przykład pierwszeństwo z wystawy.

W tym przypadku datą pierwszeństwa jest wystawienie wynalazku na uznanej oficjalnie wystawie międzynarodowej, pod warunkiem, że zgłoszenie wynalazku do ochrony nastąpi w ciągu 6 miesięcy od wystawienia.

Kryterium nowości jest bardzo restrykcyjne: aby uzyskać ochronę terytorialną, nawet tylko w jednym kraju, nowość wynalazku będzie rozpatrywana w wymiarze światowym.

Wynika to stąd, że przesłanki nowości nie będzie spełniało rozwiązanie, które zostało upublicznione, nawet poza terytorium Polski, przed datą pierwszeństwa.

A co z wynalazkiem, którego wprawdzie dokonano już wcześniej, ale wciąż pozostaje w sferze poufności?

Przesłanka nowości jest zachowana i można zgłosić je do opatentowania.

Jak zweryfikować, czy dane rozwiązanie należy do stanu techniki?

Konieczne jest sprawdzenie, czy dane rozwiązanie nie zostało ujawnione wcześniej.

Badania takie trzeba przeprowadzić w bazach patentowych, branżowych publikacjach i w Internecie.

Badania odnoszące się do światowego stanu techniki, mające na celu ustalenie, czy wynalazek jest nowy i posiada poziom wynalazczy, należy przeprowadzić przed opracowaniem dokumentacji zgłoszeniowej.

Powinno to być działanie poprzedzające formułowanie strategii ochrony danego produktu, gdyż wnioski wynikające z przeprowadzenia badań będą użyteczne dla prawidłowego jej skonstruowania.

Informacja patentowa dotycząca zgłoszonych do ochrony przedmiotów oraz udzielonych praw publikowana jest na nośnikach papierowych w formie oficjalnych publikatorów.

W Polsce są to: „Biuletyn Urzędu Patentowego” oraz „Wiadomości Urzędu Patentowego”.

Są one dostępne także w formie elektronicznej na stronie Urzędu Patentowego.

Prowadząc jednak badania patentowe, warto korzystać z dostępnych w Internecie baz zawierających informacje patentowe.

Niektóre z nich są ogólnodostępne i bezpłatne. Inne mają charakter komercyjny.

Dostępne bazy patentowe opisałem w tym wpisie: https://www.rafalszrajnert.pl/wynalazek/

Drugim kryterium zdolności patentowej jest „poziom wynalazczy”, czyli nieoczywisty charakter danego rozwiązania.

Dane rozwiązanie charakteryzuje poziom wynalazczy jeżeli w sposób oczywisty nie wynika ze stanu techniki.

Oceny, czy dane rozwiązanie jest oczywiste, dokonuje się z punktu widzenia tak zwanego znawcy – specjalisty w danej dziedzinie techniki.

Musi on odpowiedzieć sobie na pytanie, czy posiadając swoją wiedzę i doświadczenie, doszedłby w rutynowy sposób do takiego rozwiązania.

Jeśli tak, rozwiązanie nie ma poziomu wynalazczego.

Wynalazek, by uzyskać patent, powinien nadawać się do przemysłowego zastosowania. Czyli ogólnie mówiąc, trzeba wskazać możliwości zastosowania go w przemyśle.

Nie każde rozwiązanie o charakterze technicznym może uzyskać patent.

Jakie więc są inne możliwości ochrony takich rozwiązań?

Rozwiązania techniczne można także chronić jako wzory użytkowe.

Posługując się językiem prawniczym, można powiedzieć, że ochronie jako wzór użytkowy podlega nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci.

Przypomina to trochę wymogi dotyczące zdolności patentowej wynalazków.

Jednak podstawowa różnica w stosunku do wymogów przewidzianych dla patentów polega na tym, że w przypadku wzorów nie jest konieczne wskazywanie nieoczywistości rozwiązania, natomiast konieczne jest wykazanie jego użyteczności.

Wzory użytkowe to znacznie węższe pojęcie niż wynalazki.

Ten sposób ochrony możliwy jest jedynie w odniesieniu do budowy i kształtu produktu, ale już nie sposobu jego wytwarzania i zastosowania.

Jako wzorów użytkowych nie można więc chronić procesów technologicznych ani samych zastosowań.

Dla przykładu budowa innowacyjnego silnika może być chroniona nie tylko jako wynalazek, ale i jako wzór użytkowy, z tego typu rozwiązaniem związana jest także pewna wiedza i dokumentacja techniczna, w której są opisane cechy techniczne rozwiązania, a także strategia wprowadzenia produktu na rynek oraz sprzedaży silników.

I teraz pytanie, czy takie know-how też może być chronione jako własność intelektualna przedsiębiorstwa?

Tak, jako tak zwana tajemnica przedsiębiorstwa, pod warunkiem, że zostaną podjęte odpowiednie kroki w celu zachowania takich informacji w poufności.

Mogą to być pewne zabezpieczenia natury prawnej, organizacyjnej lub technicznej.

Pierwsze polegają na stosowaniu w odniesieniu do pracowników, kontrahentów oraz osób współpracujących z przedsiębiorstwem, umów lub klauzul zobowiązujących do zachowania w poufności tego typu informacji.

Jakie inne narzędzia może zastosować tego typu przedsiębiorstwo?

Można na przykład na poziomie organizacji przedsiębiorstwa ograniczyć krąg osób mających dostęp do informacji poufnych.

Należałoby też zastosować środki natury technicznej, na przykład wdrożyć specjalistyczne systemy komputerowe z kodowanym dostępem czy też przechowywać ważną dokumentację techniczną w sejfie.

Oczywiście zastosowane środki powinny być też adekwatne do specyfiki informacji poufnych i ryzyka ich ujawnienia.

Którą formę ochrony wybrać?

Niestety, nie ma jednego, uniwersalnego modelu ochrony, który za każdym razem zagwarantuje długotrwałą eksploatację rozwiązania na zasadzie wyłączności.

W takim razie od czego uzależniać wybór?

Od wielu czynników.

W szczególności od charakteru rozwiązania i cyklu rynkowego życia produktu, w którym zostały zastosowane, oraz od założeń biznesowych przedsiębiorstwa i specyfiki rynku, na którym działa.

Ważna jest też kwestia przedmiotu ochrony, tego czy spełnia on wymagane przesłanki oraz oczywiście kosztów związanych z jej uzyskaniem, a więc także zakresu terytorialnego i czasowego ochrony.

Trzeba też brać pod uwagę możliwości w zakresie ewentualnego dochodzenia roszczeń z tytułu ochrony w sytuacji, gdy dojdzie do naruszeń.

W wielu przypadkach strategia ochrony będzie zależeć od strategii biznesowej przedsiębiorstwa – przede wszystkim od decyzji, czy ujawnić konkurentom innowacyjne rozwiązanie.

Należy pamiętać, że prawa własności intelektualnej, w tym patent czy prawo ochronne na wzór użytkowy, mają charakter terytorialny.

Oznacza to, że prawo takie co do zasady obejmuje tylko kraj, na który zostało udzielone.

Istnieją jednak szczególne tryby (procedury) uzyskiwania ochrony o szerszym zakresie terytorialnym.

W ramach strategii patentowania uwzględnić należy następujące możliwości uzyskania ochrony:

• uzyskanie patentu krajowego, udzielonego przez krajowy urząd patentowy, na przykład Polski, Niemiec czy Wielkiej Brytanii, obejmującego terytorium tego kraju;
• uzyskanie tzw. patentu europejskiego, udzielonego przez Europejski Urząd Patentowy, obejmującego wybrane kraje należące do Europejskiej Organizacji Patentowej;
• uzyskanie patentów krajowych w wybranych państwach świata w wyniku procedury międzynarodowej w ramach Układu o Współpracy Patentowej (PCT), która umożliwia uzyskanie ochrony w kilku, a nawet kilkudziesięciu, krajach na podstawie jednego zgłoszenia złożonego w Biurze Międzynarodowym Światowej Organizacji Własności Intelektualnej.

Planowane jest w przyszłości wprowadzenie kolejnej procedury dotyczącej tak zwanego patentu europejskiego o jednolitym skutku.

Należy pamiętać, że nie istnieje procedura, w której można uzyskać patent obejmujący cały świat.

Jeżeli zaś chodzi o wzory użytkowe, istnieje możliwość uzyskania ochrony w trybie krajowym, ale nie we wszystkich krajach.

O ochronę o szerszym zasięgu terytorialnym można ubiegać się również w procedurze międzynarodowej analogicznie jak w przypadku wynalazków.

Może ona jednak powstać tylko w tych państwach, których systemy przewidują możliwość ochrony wzorów użytkowych.

Potencjalnie najszerszą terytorialnie ochronę można uzyskać w odniesieniu do tajemnicy przedsiębiorstwa.

Uzyskanie ochrony patentowej jest procesem wieloetapowym, wymagającym poniesienia kosztów związanych między innymi ze złożeniem wniosku o udzielenie ochrony, publikacją informacji o zgłoszeniu, wydaniem decyzji o udzieleniu ochrony.

Po udzieleniu patentu konieczne jest uiszczanie opłat okresowych za utrzymanie ochrony.

Do tego należy także doliczyć koszty pomocy prawnej rzecznika patentowego, która w przypadku ochrony patentowej często okazuje się niezbędna.

Uzyskanie ochrony w polskim urzędzie patentowym nie wiąże się ze zbyt wysokimi opłatami.

Natomiast chcąc rozszerzyć ochronę na inne kraje, trzeba liczyć się z koniecznością ponoszenia wysokich opłat.

Koszty te są zależne od wybranej procedury, a także liczby państw, w których ma powstać ochrona.

Kolejnym istotnym czynnikiem, który powinien być uwzględniony przy tworzeniu strategii, jest czas trwania ochrony.

Patent przyznaje wyłączność na gospodarczą eksploatację wynalazku przez okres maksymalnie 20 lat, liczonych od daty zgłoszenia wynalazku do ochrony.

Ochrony tej nie można przedłużyć.

Także okres ochrony wzorów użytkowych liczy się od momentu dokonania zgłoszenia.

Jest jednak krótszy niż w przypadku ochrony patentowej i w Polsce wynosi maksymalnie 10 lat.

Odmienny charakter ma ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa, która może teoretycznie być
nieograniczona czasowo.

Trwa ona jednak tak długo, jak długo trwa stan poufności.

Niestety nie możemy więc z góry zaplanować czasu ochrony, ponieważ nawet bezprawne ujawnienie poufnego rozwiązania technicznego będzie oznaczało koniec ochrony.

Dlatego ten sposób – choć z pewnych względów korzystny – niesie ze sobą ryzyko.

W kontekście formułowania strategii należy pamiętać nie tylko o kwestii czasu trwania ochrony, ale także czasu potrzebnego na jej uzyskanie.

O ile ochrona w charakterze tajemnicy przedsiębiorstwa powstaje w zasadzie automatycznie, w momencie podjęcia kroków związanych z zabezpieczeniem poufności, o tyle na udzielenie patentu zwykle trzeba czekać kilka lat, krócej zaś na udzielenie prawa ochronnego na wzór użytkowy.

Z pewnością poszukując skutecznego zabezpieczenia praw do swoich rozwiązań, należy brać pod uwagę ochronę patentem lub prawem ochronnym na wzór użytkowy.

Gwarantuje ona uzyskanie prawnej wyłączności do danego rozwiązania, a także możliwość skutecznego jej egzekwowania w razie naruszenia praw.

Posiadanie takiego prawa, a także jego zakres, potwierdza dokument Urzędu Patentowego o udzieleniu ochrony, a odpowiednie przepisy określają sytuacje w których dochodzi do naruszenia prawa.

Natomiast co do dochodzenia ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa niewątpliwie jest to trudniejsze.

Przedsiębiorca musi najpierw wykazać, że konkretne rozwiązanie stanowi tajemnicę przedsiębiorstwa i że jest on do niej uprawniony.

Następnie powinien udowodnić, że osoba trzecia ujawniła albo wykorzystała tę tajemnicę.

Czas trwania patentu (ile trwa)

Czas trwania patentu wynosi 20 lat od daty dokonania zgłoszenia wynalazku w Urzędzie Patentowym

Strategia ochrony a strategia biznesowa.

Pomocne jest określenie czy zamierzamy podać swoje rozwiązanie do publicznej wiadomości.

Jeśli nie chcemy tego robić ze względu na strategię rynkową to w takim przypadku błędne wydaje się ubieganie się o ochronę patentem czy prawem ochronnym, ponieważ wiąże się to z koniecznością ujawnienia istoty rozwiązania.

Należy jednak rozważyć, czy charakter rozwiązania nadaje się do ochrony jako tajemnica przedsiębiorstwa.

Mianowicie trzeba rozstrzygnąć, czy do ujawnienia nie dojdzie przez wprowadzenie na rynek produktów, w których zastosowano wynalazek.

Tajemnica przedsiębiorstwa gwarantuje w tym zakresie większą kontrolę.

Należy jednak pamiętać, że w sytuacji, kiedy osoba trzecia ujawnia poufne informacje, ochrona na tej drodze ustaje.

Mówimy o przypadku, kiedy osoba trzecia sama opracowała podobne rozwiązanie, albo kiedy doszła do istoty rozwiązania poprzez tak zwaną inżynierię odwrotną, a więc poprzez dekompilację, analizę części składowych i tym podobne.

Podsumowanie źródeł ochrony o charakterze technicznym

Z uwagi na istnienie różnych możliwości ochrony rozwiązań technicznych, przedsiębiorstwo może stosować różne strategie.

Patentowanie nie zawsze jest najefektywniejszą formą ochrony.

Wybór najatrakcyjniejszej formy zależy od indywidualnych potrzeb przedsiębiorstwa i powinien być wypadkową czynników takich jak:

• przedmiot ochrony,
• rynkowy cykl życia rozwiązania,
• koszty ochrony,
• czas oczekiwania na ochronę,
• chęć ujawnienia /utrzymywania w tajemnicy określonego rozwiązania.

• szkolenia online
• szkolenia u Ciebie w firmie i doradztwo-konsulting
• agencja SEO/SEM

Co myślisz o moim nowym wpisie na blogu?

A może masz pytanie dotyczące strategii lub techniki jak działać najlepiej?

Tak czy inaczej, chciałbym usłyszeć, co masz do powiedzenia.

Więc śmiało, teraz udostępnij ten wpis na swoich social mediach i zobacz co inni mają do powiedzenia.